Kako prepoznati autizam?

Autizam se najčešće javlja tokom prve tri godine života sa periodom normalnog razvoja ili bez njega, pa možemo govoriti o sekundarnom i primarnom autizmu. Dete koje ima autizam, često, već od rođenja pokazuje neobično ponašanje: previše je mirno ili je izrazito nemirno, ne reaguje na osobe i predmete oko sebe, a u trećem mesecu života izostaje prvi osmeh. Dete koje ima autizam zaokupljeno je samo sobom, gleda svoje ruke, ne obazire se na okolinu. To kod roditelja ne mora izazvati zabrinutost, pogotovo ako se radi o prvom detetu i ako su bez iskustva. Dete je inače fizički zdravo i dobro napreduje.

Autizam - Prvi znaci

Roditelji dece koja imaju autizam postaju zabrinuti tek kada uoče izostanak govora nakon prve godine, što je to obično i prvi razlog odlaska kod lekara. Ponekad se posumnja na gluvoću, jer se dete ne odaziva na pozive. Dete koje ima autizam, osim zaostatka u razvoju govora, često pokazuje i druge smetnje naročito poremećaje u socijalnim odnosima, ali i stereotipne radnje, neobično igranje, česte i bezrazložne promene raspoloženja, otpor promenama, agresivno, autoagresivno i destruktivno ponašanje. Osim ovakvog postepenog razvoja poremećaja u prve dve godine, ponekad se dete iznenada, obično nakon psihičkog stresa, vakcinacije, hospitalizacije ili drugog odvajanja od majke za vrlo kratko vreme u potpunosti psihički promeni. Ovakav početak poremećaja relativno je čest dece koja imaju autizam. Dete koje se do nekog perioda razvijalo normalno ili se barem tako činilo roditeljima, naglo se promeni. Govor koji je do tada bio razvijen, dete koje ima autizam, više ne koristi, ne zanimaju ga dešavanja oko njega, nije zainteresovan za igre itd. Govor i ponašanje deteta regredira uz učestale stereotipne radnje i prisile.

Autizam - Ostali simptomi

Osim simptoma karakterističnih za postavljanje dijagnoze, autizam često prate i drugi simptomi. U najranijem uzrastu to mogu biti psihomotorni nemir i stereotipije i vrlo slaba pažnja koja usporava vaspitno i obrazovno napredovanje. Dete može biti agresivno i autoagresivno iako je agresija učestalija nakon puberteta. Dete koje ima autizam često pokazuje bezrazložan strah od određenih predmeta. Opire se promenama i ne voli nove sredine. Izražava neprijatnost na određene stimuluse koje dolaze od spolja npr. na različite zvukove koji ne moraju biti neprijatni za druge osobe. Nakon najčešće relativno mirnog perioda sledi buran period puberteta u kome se kao i kod zdrave dece, kod dece koja imaju autizam događaju mnoge telesne i psihičke promene. U tom periodu, agresija postaje izraženija što je verovatno povezano i sa povećanom fizičkom snagom deteta.

Autizam - Tok bolesti i prognoza

Tok bolesti i prognoza zavise od intelektualnog funkcionisanja, razvoja govora, ali i od težine karakterističnih simptoma autizma. U najranijem uzrastu simptomi kao što su psihomotorni nemir i nedostatak pažnje, a u odraslom kao što su agresija i autoagresija mogu dodatno zakomplikovati poremećaj i otežati terapiju. Zato je neophodno već od početka terapijski delovati na nepoželjne simptome.

Psihološko savetovalište Niš

psiholog Radica Ristić Stojilković