Anksioznost kao crta ličnosti

Anksioznost se definiše na različite načine, a danas je jedna od najprihvaćenijih definicija definicija definicija Charlesa D. Spielbergera, koji razlikuje anksioznost kao stanje i anksioznost kao crtu ličnosti. Anksioznost kao stanje on definiše kao “emocionalnu reakciju koja se sastoji od neprijatnih, svesno opaženih osećaja napetosti, strepnje, nervoze i zabrinutosti, praćenih aktivacijom ili uzbuđenjem autonomnog nervnog sistema”.
Anksioznost kao crta ličnosti za njega predstavlja “meru individualnih razlika u sklonosti za anksioznost s obzirom na verovatnoću da će stanje anksioznosti biti manifestovano u okolnostima koje uključuju različite stepene stresa”, i ona se odnosi na srazmerno stabilne individualne sklonosti ka anksioznosti. Ljudi koji imaju jače izraženu anksioznost kao crtu ličnosti veći broj situacija procenjuje pretećim ili opasnim pa češće i pokazuju izraženija stanja anksioznosti od ljudi koji imaju slabo izraženu anksioznost kao crtu. Svi ponekad mogu doživeti stanje anksioznosti, ali osobe koje imaju izraženiju anksioznost kao crtu ličnosti doživljavaju taj neprijatan osećaj češće. Osobe sa visoko izraženom anksioznom crtom ne moraju imati i dodatni strah od simptoma anksioznosti kada se oni pojave.

Pomoću anksioznost kao crta moguće je predviđati buduće anksiozne simptome na temelju prošlih, sličnih iskustava, dok se pomoću anksiozne osetljivosti mogu predviđati budući strahovi na temelju jačine verovanja o posledicama tih strahova i anksioznosti, nezavisno od frekvencije i intenziteta anksioznih iskustava u prošlosti. Na temelju crte anksioznosti predviđaju se stanja anksioznosti u uslovima psihološke pretnje, a posebno u uslovima evaluacije.

Neki autori smatraju da se anksioznost kao crta odnosi na opštu sklonost osobe da anksiozno reaguje na potencijalno provocirajuće anksiozne nadražaje, dok je anksiozna osetljivost više specifična sklonost anksioznog reagovanja na sopstvenu anksioznost i telesne simptome povezane sa anksioznošću. Neka osoba može imati izraženu crtu anksioznosti i imati sklonost za doživljavanje čestih i intenzivnih epizoda anksioznih stanja, a da istovremeno nema izraženu anksioznu osetljivost, i obratno.

Psihološko savetovalište Niš

psiholog Radica Ristić Stojilković